Di truyền ngoài nhân (hay di truyền loại mẹ) là hiện tượng di truyền những ADN trong tế bào chất. Để được hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như quy luật di truyền, hãy cùng Vui Học phân tích cơ sở tế bào chất và đặc điểm của quy luật này qua bài số viết sau!
1. Di truyền ngoài nhân là gì?
Di truyền ngoài nhân hay Di truyền tế bào chất là hiện tượng ADN ở ngoài nhân được truyền đạt cho thế hệ sau. thường nhật, phân tử DNA đấy nằm ở 1 số bào quan trong tế bào chất như: ty thể (mtDNA) và lục lạp (cpDNA). thường nhật, sự di truyền này diễn ra theo cách thức giới chiếc truyền cho đời sau nên hiện tượng này còn sở hữu thể được gọi là Di truyền theo dòng mẹ.
Cần phân biệt 2 khái niệm di truyền dòng mẹ và hiệu ứng mẫu mẹ.
2. khái quát về di truyền ngoài nhân
hai.1. thử nghiệm
Năm 1909, Co-ren - nhà di truyền học thực vật người Đức, phát hiện ra hiện tượng này đầu tiên từ thí điểm trên cây hoa phấn (Mirabilis jalapa). Ông nhận thấy trên cùng 1 cây hoa phấn sở hữu thể sở hữu ba dòng nhánh với màu sắc khác nhau.
Cành và lá đều xanh lục (xanh).
Cành và lá ko màu hoặc vàng rất nhạt (trắng).
Cành và lá với mảng trắng xen sở hữu xanh (đốm).
Co-ren đã lấy hạt phấn ở từng cái hoa phát sinh từ mỗi chiếc nhánh này thụ phấn cho nhụy của từng chiếc hoa, thu được kết quả như bảng sau.
Bố ♂
Mẹ ♀ Trắng Xanh Đốm
Trắng Trắng Trắng Trắng
Xanh Xanh Xanh Xanh
Đốm Đốm Đốm Đốm
2.2. Nhận xét
Nhận thấy trong mọi phép lai, tính trạng của đời con luôn giống mang cây mẹ, tức thị do mẹ quyết định. Và từ kết quả phép lai, Co-ren khẳng định chúng ko tuân theo quy luật Menden, trong khoảng đấy thành lập thuật ngữ “di truyền loại mẹ”.
hai.3. giảng giải
một thời kì dài sau lúc Co-ren công bố kết quả thể nghiệm, 1 số nhà kỹ thuật mới tìm ra bản chất của hiện tượng này là sự di truyền lục lạp.
Nghiên cứu sâu hơn cho thấy cơ chế phân tử của hiện tượng này do đột biến. Ở lá và cành màu xanh tức là lục lạp thường ngày. Lục lạp bị đột biến gen làm cho bất thường trong chuỗi giận dữ tổng hợp diệp lục, diệp lục ko được tổng hợp nên lá và cành trở nên màu trắng. Ở lá và cành đốm, nghĩa là nó có cả lục lạp bình thường và lục lạp đột biến.
Trong phân bào, sự phân chia tế bào chất làm chỉ noãn có lục lạp còn tinh tử ko cất lục lạp. bởi vậy tế bào con chỉ nhận được tế bào chất có đựng lục lạp (đột biến và ko đột biến) ở tế bào mẹ.
2.4. cơ sở tế bào học của phép lai thuận nghịch
thể nghiệm lai giữa hai giống lúa mì:
* Phép lai thuận:
P: ♀ Lúa xanh lục x ♂ lúa xanh nhạt
F1: 100% lúa xanh lục
* Phép lai nghịch:
P: ♀ Lúa xanh nhạt x ♂ lúa xanh lục
F1: 100% lúa xanh nhạt
trong khoảng kết quả phép lai, rút ra được nhận xét rằng: Kết quả của hai phép lai thuận nghịch đều cho F1 sở hữu kiểu hình giống mẹ.
Giải thích:
- hai hợp tử tạo ra con lai đều chứa bộ NST giống nhau về mặt cấu trúc và số lượng nhưng điểm khác nhau giữa chúng là ở tế bào chất: hợp tử chứa tế bào chất của noãn cây nào thì lá của cây sẽ sở hữu đặc điểm của lá cây ấy.
- Trong thử nghiệm trên, ở phép lai thuận, sự di truyền kiểu hình màu xanh lục can hệ tới tế bào chất ở tế bào noãn của cây mẹ xanh lục; còn ở phép lai nghịch, sự di truyền kiểu hình xanh nhạt chịu ảnh hưởng bởi tế bào chất ở tế bào noãn của cây mẹ xanh nhạt. → cho nên hiện tượng di truyền này là di truyền tế bào chất (hay di truyền ngoài nhân hoặc ngoài NST).
hạ tầng tế bào của phép lai thuận và lai nghịch:
khi thụ tinh, hợp tử chỉ nhận bộ nhân của giao tử đực mà hầu như không nhận tế bào chất. Phần tế bào chất của hợp tử chủ yếu được nhận từ noãn, vì thế những gen nằm trong tế bào chất (trong ti thể hoặc trong lục lạp) chỉ được lấy từ mẹ qua trứng.
khởi thủy của sự di truyền này chính yếu do sự khác nhau về kích thước của tế bào noãn và tinh tử. Trong công đoạn phân chia, sự phân chia tế bào chất diễn ra không đều ở 2 bên đực và mẫu. 1 Tế bào sinh sản tạo ra 4 tinh tử nên lượng tế bào chất mà 4 tinh tử nhận được rất ít. Đối mang thời điểm tạo noãn, một tế bào sinh sản chỉ tạo ra 1 noãn, tất cả tế bào chất của tế bào mẹ dồn vào trứng nên kích thước và lượng tế bào chất trong noãn to. Tế bào chất ở hợp tử chính yếu là của tế bào noãn. ấy là lí do tính trạng trong ADN ở ti thể, lục lạp cốt yếu biểu hiện kiểu hình giống sở hữu mẹ.
3. Đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân
3.1. 1 số đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân
- Tế bào chất sở hữu vai trò quan trọng cố định trong sự di truyền những tính trạng từ thế hệ trước cho thế hệ sau.
- Kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau nhưng điểm chung là kiểu hình của F1 đều giống mang kiểu hình của cơ thể mẹ.
- Đời con luôn có kiểu hình giống mang mẹ.
Vậy nên tiêu dùng phép lai thuận nghịch với thân xác định được tính trạng đang xét được quy định bởi gen trong nhân hay gen ngoài nhân.
3.2. Đặc điểm gen nằm trong tế bào chất (ti thể, lục lạp)
- bản chất là ADN kép Dạng số vòng.
- Số lượng gen trong tế bào chất ít hơn so với gen trong nhân.
- mang kỹ năng bị đột biến và sở hữu thể di truyền được.
Xét tiếp 1 ví dụ, lúc lai thuận, nghịch ở cây hoa mười giờ thì thu được kết quả khác nhau:
- Lai thuận: P: ♀Cây lá đốm × ♂Cây lá xanh
→ F1 : 100% Cây lá đốm.
- Lai nghịch: P: ♀Cây lá xanh × ♂Cây lá đốm
→ F1 : 100% Cây lá xanh.
Ở thí nghiệm trên, có thể kết luận sự di truyền tính trạng màu lá can dự tới tế bào chất vì ở cả 2 phép lai thuận và nghịch, đời con đều có kiểu hình giống có kiểu hình ở cây mẹ: ở phép lai thuận, cây mẹ lá đốm tạo có mặt trên thị trường con F1 cũng sở hữu kiểu hình lá đốm; ở phép lai nghịch, cây mẹ lá xanh tạo có mặt trên thị trường con F1 cũng với kiểu hình lá xanh.
do vậy hiện tượng di truyền này chính là di truyền tế bào chất (hay còn gọi là di truyền ngoài nhân hoặc di truyền ngoài nhiễm sắc thể). Do con lai sở hữu tính trạng của mẹ nên di truyền tế bào chất được xem là di truyền theo dòng mẹ.
không những thế, cần phải nắm chắc rằng chẳng phải mọi hiện tượng di truyền theo chiếc mẹ đều là di truyền tế bào chất.
Di truyền tế bào chất ở thực vật là di truyền ADN trong cả ti thể và lục lạp. trong khi ở động vật, di truyền tế bào chất chỉ là sự di truyền ADN trong ti thể (do tế bào động vật ko với lục lạp).
ngoài ra, ko chỉ ở sinh vật nhân thực mà sinh vật nhân sơ cũng mang di truyền ngoài nhiễm sắc thể, cụ thể là di truyền ở plasmit. Plasmit là ADN kép, mạch vòng, nằm ngoài vùng nhân của vi khuẩn, cất những gen ko yêu cầu cho sự sinh trưởng và vững mạnh của vi khuẩn nhưng nó mang những gen quy định các sản phẩm thứ cấp như kháng kháng sinh, protein chống sốc nhiệt… Vi khuẩn sở hữu đựng plasmit sẽ mang điểm tốt, sức chống chịu tốt hơn trong môi trường với những tác nhân sở hữu hại so với vi khuẩn không sở hữu plasmit. do vậy chúng sẽ sinh trưởng và lớn mạnh tốt hơn, nhân lên tạo chủng vi khuẩn đựng plasmit.
4. Quy luật di truyền ngoài thể nhiễm sắc
Đọc tiếp tại: https://vuihoc.vn/tin/thpt-di-truyen-ngoai-nhan-578.html
文章定位：
